-segir Kristján Bragason
Krafan um aukið starfsöryggi sett á oddinn og áhersla á sérstaka hækkun lægstu launa Í lok nóvember á síðasta ári kynnti miðstjórn Sænska Alþýðusambandsins LO, sameiginlegar launakröfur fyrir öll aðildarsamböndin og kröfu um aukið starfsöryggi. Launakrafan er upp á 2,8%, en þá þannig að enginn fær minna en 672 sænskar krónur í launahækkun á mánuði sem eru á núverandi gengi 8.750 íslenskar krónur.Samkvæmt yfirlýsingu frá sambandinu er markmiðið með þessari samræmdu kröfugerð að tryggja launastefnu sem byggir á samstöðu í stað sérhagsmuna og hækka laun þeirra sem lægstu laun hafa meira en annarra og minnka kynbundið launabil. Sérstök hækkun launa mun leggjast á öll laun sem eru undir 24.000 sænskum krónum á mánuði sem eru um 300.000 íslenskar kr. og mun einkum koma þeim sem sinna umönnunar- og þjónustustörfum vel, sem almennt eru hefðbundin kvennastörf.Starfsöryggi hefur minnkað síðustu árin Á seinustu tuttugu árum hefur átt sér mikil breyting á evrópskum vinnumarkaði. Dregið hefur úr starfsöryggi almenns launafólks með aukinni hnattvæðingu, stærri þjónustugeira, einkavæðingu í opinbera geiranum, úthýsingu verkefna, starfsmannaleigum, vaxandi atvinnuleysi og breyttri hegðun neytenda. Krafa fyrirtækja um meiri sveigjanleika hefur þýtt fleiri hlutastörf, aukningu í tímabundnum ráðningum, sem og nýrra ráðningarforma. Afleiðingar þessarar þróunar hefur verið sú að kjarasamningar fá minna vægi sem skilar sér í verri réttindum launafólks og lægri launum.Verkalýðshreyfingin hefur ekki verið nægjanlega vakandi gagnvart þessari þróun og þannig hafa launahækkanir, betri réttindi í kjarasamningum og aukinn kaupmáttur launa nær eingöngu skilað sér í betri starfskjörum hjá útvöldum hópum launafólks með kjarasamninga og gott starfsöryggi. Í ljósi þessa vill sænska verkalýðshreyfingin nú gera samstillt átak í samstarfi við atvinnurekendur og stjórnvöld með það að markmiði að styrkja meginstoðir sænska vinnumarkaðslíkansins og bæta starfsöryggi og auðvelda launafólki að takast á við þær áskoranir sem vinnumarkaðurinn stendur frammi fyrir í framtíðinni.Verkafólk hefur misst trú á hefðbundnum stjórnmálum vegna aukins ójöfnuðar Um miðjan nóvember birti Eurofound nýja könnun sem gerð var á starfskjörum og aðbúnaðarmálum á meðal launafólks í 35 Evrópulöndum árið 2015. Helstu niðurstöður benda til að staða launafólks hafi batnað á seinustu árum, en engu að síður sé viðvarandi mikill kerfisbundinn ójöfnuður í starfskjörum og aðbúnaði út frá kyni, starfi og tegund ráðningarsambands.Evrópusamband verkalýðsfélaga, ETUC hefur gert úttekt á könnuninni og þar kemur meðal annars fram að 1/3 hluti launafólks í Evrópu eigi erfitt eða mjög erfitt með að ná endum saman. Þá sé margt sem bendi til þess að sá ábati sem launafólk hafi fengið á síðustu árum í formi launahækkana sé mjög ójafnt skipt á milli starfsgreina og þá hafa ytri þættir á borð við hækkandi húsnæðiskostnað og niðurskurð í opinberum útgjöldum komið mjög illa við ráðstöfunartekjur launafólks. Luka Visentini, framkvæmdastjóri Evrópusambands verkalýðsfélaga bendir á að þessar niðurstöður séu ógnvekjandi. Það sé ljóst að launavinna tryggi ekki lengur mannsæmandi lífskjör og því sé það ekki skrýtið að verkafólk treysti ekki lengur á Evrópusambandið og hefðbundin stjórnmálaöfl. Evrópska verkalýðshreyfingin vill sjá auknar fjárfestingar hjá hinu opinbera á næstu árum og þá þurfi að styðja við kröfuna um sérstakar launahækkanir fyrir þá lægst launuðu og bætt starfsöryggi, sem sé meginforsenda þess að hægt sé að minnka fátækt í Evrópu og tryggja betri efnahag fyrir alla þegna Evrópusambandsins.Höfundur er framkvæmdastjóri Norrænna Samtaka starfsfólks í hótel, veitinga- og ferðaþjónustugreinum
Dregið hefur mikið úr starfsöryggi almenns launafólks með aukinni hnattvæðingu, stærri þjónustugeira, einkavæðingu í opinbera geiranum, úthýsingu verkefna, starfsmannaleigum, vaxandi atvinnuleysi og breyttri hegðun neytenda.