Leiðari formanns 4.tbl. 2018

Í landi stöðugleikans

Þegar kjaramál ber á góma berst talið fljótt að svokölluðum stöðugleika. Við erum vöruð við því að of miklar launakröfur ógni efnahag landsins og að ekki sé hægt að taka tillit til grundvallar réttlætissjónarmiða, nema hleypa af stað launaskriði. Okkur er líka sagt að róttæk verkalýðsbarátta sé ógn við stöðugleika og að hana beri að varast. Þær raddir heyrast víða um þessar mundir og oft er erfitt að átta sig á því úr hverra herbúðum þær berast.En þegar við horfum yfir þróun efnahagsmála síðustu áratuga er ljóst að efnahag Íslands stendur ekki ógn af verkafólki. Þvert á móti eru það þau með mestu efnahagslegu og pólitísku völdin sem slíta með hömluleysi sínu samfélagssáttmálann í sundur. Þau hafa fengið að skammta sér án hófs af sameiginlegum gæðum og með því orsakað þann mikla óróa sem nú ríkir.Á eftirstríðsárunum og allt fram á miðjan tíunda áratug síðustu aldar varð hér lífskjarabylting. Sem dæmi má taka söguna af þeirri skelfilegu húsnæðiskreppu sem ríkti í Reykjavík um miðja öldina, þar sem verkafólk bjó þúsundum saman í óíbúðarhæfum vistarverum. Vegna baráttu verkalýðshreyfingarinnar og með samstilltu átaki var fólki komið í mannsæmandi húsnæði, af þeirri einföldu ástæðu að ekki þótti boðlegt að láta vandann óáreittan.Ekki var látið þar við sitja heldur var jafnframt komið á fót almannatryggingarkerfi, skólakerfi fyrir öll börn og heilbrigðis- og velferðarkerfi.Þetta var ekki aðeins gerlegt, heldur pólitískt fýsilegt, þökk sé samfélagslegri sýn verkalýðshreyfingarinnar og þeim gildum sem hún byggði á; samhjálp, samhygð og réttlæti.Þessu jafnaðarsamfélagi var kollvarpað á tíunda áratugnum þegar mannfjandsamleg hugmyndafræði nýfrjálshyggjunnar tók völdin og fyrrnefndum gildum var kastað til hliðar. Misskipting óx gríðarlega og samfélagið varð græðgisvæðingunni að bráð, þegar firrt yfirstétt sópaði til sín verðmætum sem til urðu í samfélaginu um leið og söngurinn sem við þekkjum svo vel heyrðist í sífellu: Verka- og láglaunafólk verður að stilla kröfum sínum í hóf til að varðveita stöðugleika í þjóðfélaginu. Pólitísk sátt virtist ríkja um að á meðan hægfara kjarabætur væru eini kosturinn fyrir launafólk fengi auðstéttin að skammta sér æ stærri sneið af kökunni.Þetta samfélag græðginnar hrundi haustið 2008. Byrðarnar af því hruni lentu þó ekki síst hjá verkafólki, sem enn hefur ekki fengið neina „leiðréttingu“ á sínum kjörum, tíu árum síðar. Þvert á móti hafa skattbyrðar þessa hóps verið þyngdar á sama tíma og hinn „frjálsi markaður“ óseðjandi fjármagnseigenda hefur óáreittur fengið að koma húsnæðismálum alþýðunnar í uppnám.Og enn á ný heyrum við rammfalskan sönginn um stöðugleika, nú þegar verka- og láglaunafólk krefst hærri launa og mannsæmandi lífskjara. Á sama tíma hækka laun æðstu stjórnenda einkafyrirtækja stjórnlaust og yfirstétt opinbera kerfisins fær úthlutað því sem næst mánaðarlaunum þeirra sem strita við umönnunarstörf fyrir að sitja einn fund!Við hljótum að hafna stöðugleika sem er ákvarðaður út frá hagsmunum fjármagnseigenda og valdastéttar samfélagsins. Við hljótum að hafna stöðugleika sem nærir vaxandi ójöfnuð, sem grefur undan velferðarkerfinu, sem nærist á aukinni skattbyrði verkafólks svo að auðstéttin geti komið sér undan samfélagslegri ábyrgð, sem grefur undan efnahagslegu öryggi hinna vinnandi stétta á meðan auðstéttin fær óáreitt að skrifa nýjan samfélagssáttmála, byggðan á óréttlæti og arðráni.Við höfum verið beitt rangindum. Við ætlum að semja upp á nýtt; á okkar forsendum, á grundvelli jöfnuðar og sanngirni, þar sem mikilvægi þeirra sem vinna vinnuna er viðurkennt án fyrirvara og þar sem efnahagslegt réttlæti er í algjöru fyrirrúmi.Þegar það hefur tekist er kannski tímabært að tala um þjóðarsátt um stöðugleika.Sólveig Anna Jónsdóttirformaður Eflingar-stéttarfélags