Magdalena Kwiatkowska, stjórnarkona í Eflingu, flutti inn í íbúð á vegum Bjargs íbúðafélags í Grafarvogi fyrir um mánuði síðan og hefur hún og fjölskylda hennar nú þegar komið sér vel fyrir í nýjum heimkynnum.Bjarg er óhagnaðardrifið leigufélag stofnað af ASÍ og BSRB og er ætlað að tryggja tekjulágum fjölskyldum á vinnumarkaði aðgengi að öruggu húsnæði í langtímaleigu. Fyrirmyndin er svokölluð leiguheimili eða „Almene boliger“ sem tíðkast víða á Norðurlöndum. Bjarg á í samstarfi við ýmis sveitarfélög um byggingu íbúða, en 563 íbúðir eru nú í byggingu en að auki eru 500 í hönnunarferli. Fyrsta íbúð Bjargs var afhent þann 20. Júní síðastliðinn en í dag hafa tæplega 70 leigjendur fengið afhentar íbúðir. Magdalena fékk úthlutað íbúð á efstu hæð þar sem er hátt til lofts og útsýni bæði til fjalla og borgar. Í íbúðinni, sem er um 80 fm2, eru tvö rúmgóð svefnherbergi og opið rými með eldhúsi og stofu. Dóttir hennar nýtur þess að fá sérherbergi í fyrsta sinn. Hún fékk stærra svefnherbergið fyrir sig og Magdalena málaði það í hennar uppáhaldslitum. Íbúðin öll er einstaklega falleg og björt og óhætt er að segja að einnig hafi verið bjart yfir Magdalenu þegar blaðamann Eflingar bar að garði.Öryggið það mikilvægasta Dóttir Magdalenu hefur skólagöngu í haust svo tímasetningin á flutningnum gæti ekki verið betri. Magdalena lýsir því hversu þakklát hún er fyrir að vera komin með búsetuöryggi, nú þegar dóttir hennar er að byrja í skóla. Skólaganga hennar er nú ekki háð dyntum leigusala hverju sinni en samkvæmt síðasta leigusamningi var uppsagnarfresturinn tveir mánuðir. Það er óhætt að segja að réttur og öryggi leigjenda sé ekki hátt skrifað á íslenskum leigumarkaði. Bjargi íbúðarfélagi er ætlað að bæta stöðu láglaunafólks á leigumarkaði þar sem búsetuöryggi er í fyrirrúmi. Fjölskyldan getur búið í íbúðinni alla ævi ef þau kjósa svo. Hægt er að sækja um flutning í ýmist stærri eða minni íbúð ef fjölskylduhagir breytast. Að auki er tryggt að þó svo að hagur fólks vænkist og heildarlaun fari upp fyrir þau viðmið sem miðað er við í umsóknarferlinu, missir fólk ekki íbúðina heldur breytist upphæð leigunnar í almennt markaðsverð. Barnvænt hverfi og stutt í þjónustuÞegar Fréttablað Eflingar bar að garði var móðir Magdalenu, Lucyna Dybka, í heimsókn. Þær mæðgur eru sérstaklega ánægðar með hverfið og hversu barnvænt það er. Byggingarnar á vegum Bjargs í Grafarvogi sem eru að rísa hver af annarri þessi misserin, mynda hring í kringum sameiginlegan garð þar sem fljótlega verða leiktæki og gott rými fyrir börn að leika. Mörg börn eru nú þegar flutt í húsin og farin að leika sér í garðinum þó að leiktækin séu ekki risin enn. Við stöndum úti á svölum sem snúa að garðinum. Lucyna lýsir því hversu frábært það sé að geta sent börnin niður í garð þar sem þau leika sér frjáls í öruggu umhverfi. Foreldrar geti fylgst með þeim úr íbúðinni. „Sjáðu“ bætir Lucynda við og bendir mér á gasgrillin sem eru nánast á hverjum einustu svölum íbúða sem búið er að flytja inn í. „Fólk er svo ánægt að vera flutt hingað. Það er farið að grilla strax á svölunum. Þetta er alveg dásamlegt!“Eitt af því sem Magdalena er afar ánægð með varðandi staðsetningu íbúðarinnar er nálægð við verslanir og ýmsa þjónustu. Verslunarmiðstöðin Spöngin er við hliðina á húsinu og þar eru Bónus, apótek og ýmsar fleiri búðir. Þær mæðgur teyma mig á svalirnar norðan megin og benda mér á að Spöngin sé það nálægt að fólk fari stundum að versla í Bónus og keyri svo vörurnar í innkaupakerrunni alveg heim að dyrum. Einstaklega hagkvæmt segja þær og hlæja.Aðstæður á íslenskum leigumarkaðiMagdalena og fjölskylda bjuggu í leiguíbúð við Skúlagötu síðastliðin tvö ár. Íbúðina, sem er rétt um 50 fm2, leigðu þau fyrir nær sömu upphæð og nýju íbúðina í Bjargi sem er rétt tæplega 30 fm2 stærri. Auk þess fær Magdalena húsaleigubætur núna sem hún fékk ekki á Skúlagötunni. Hún lýsir ástandinu á leigmarkaðnum þegar hún var að leita að íbúð fyrir tveimur árum sem skelfilegu. Lítið framboð og okurverð einkenndi markaðinn. Fjöldi fólks kom að skoða hverja íbúð sem slegist var um. Þá var sérstaklega erfitt fyrir fólk af erlendum uppruna að fá þak yfir höfuðið.Magdalenu var því mjög létt þegar hún fékk íbúðina á Skúlagötu, þó svo að óhætt sé að fullyrða að leiguverðið hafi verið okur miðað við stærð íbúðarinnar. Ekki gerði það stöðuna auðveldari að hún þurfti að borga tvo mánuði fyrirfram auk leigunnar fyrsta mánuðinn. „Þetta er alvanalegt á leigumarkaðnum,“ segir Magdalena. „Fólk þarf oft að greiða hátt í milljón krónur þegar lítil íbúð er tekin á leigu, sem leigusali getur síðan sagt upp með mjög stuttum fyrirvara. Það segir sig sjálft að þetta er nær ómögulegt fyrir láglaunafólk.“ Eftir að hafa náð að borga fyrirframgreiðsluna og leiguna fyrir fyrsta mánuðinn, fékk Magdalena húsaleigusamning frá leigusalanum. Hún fór með samninginn beint til sýslumanns til þinglýsingar svo hún gæti sótt um húsaleigubætur. Hjá sýslumanni fékk hún hinsvegar þau svör að einhver annar væri með þinglýstan samning á þessu heimilisfangi sem hún þyrfti að biðja leigusalann að afskrá; þetta hlytu að vera einhver mistök eða trassaskapur af hans hálfu. Þegar hún greindi leigusalanum frá þessu og bað hann að kippa þessu í liðinn kom í ljós að engin mistök höfðu verið gerð. Hann hótaði því að ef hún færi fram á húsaleigubætur myndi hann rifta nýgerðum samningi og gera nýjan þar sem leigan yrði hækkuð um 30 þúsund krónur. Þessi viðbrögð benda til þess að leigusalinn hafi viljað nýta sér húsaleigubæturnar, sem Magdalena átti rétt á. Þar sem Magdalena var í viðkvæmri stöðu og mátti alls ekki við að missa íbúðina sætti hún sig við svindlið. Hún vissi að þetta var ólöglegt en mat það svo að ekki væri þess virði að hætta á að missa íbúðina.Fyrirframgreiðsla og framkoma leigusala Þetta var ekki í eina skiptið sem leigusalinn reyndi að svindla á Magdalenu. Þegar hún fékk staðfestingu á að hafa fengið úthlutaða íbúð hjá Bjargi sagði Magdalena samningnum upp á Skúlagötunni. Hún hafði góðan fyrirvara, mun meira en þá tvo mánuði sem samningurinn kvað á um. Það varð strax ljóst að leigusalinn ætlaði sér ekki að borga Magdalenu fyrirframgreiðsluna til baka. Hann vildi seint viðurkenna að honum hafi borist uppsögnin frá henni enda svaraði hann hvorki símtölum né skilaboðum. Þegar hún fékk engin viðbrögð sendi Magdalena að endingu uppsögn í ábyrgðarpósti og þegar tveir mánuðir voru eftir af samningstímanum hætti hún að borga leiguna, sem hún átti rétt á enda hafði hún borgað þá fyrirfram. Eftir heilmikið stapp samþykkti leigusalinn uppsögnina, en fór að taka upp á að birtast í íbúðinni hjá henni. „Hann gekk inn á mig að kvöldi til tvisvar sinnum síðustu tvo mánuðina. Hann kom, opnaði með lykli án þess að banka og sagðist vera að athuga hvort ég væri flutt út. Ég var búin að segja honum nákvæmlega hvenær ég ætlaði að flytja út. Fyrst þegar hann kom, heyrði ég að einhver var að koma inn og hélt að það væri maðurinn minn. Síðan heyrði ég að dóttir mín byrjaði að hágráta og kom inn í stofu þar sem hún hafði verið að leika sér og sá þá að leigusalinn stóð yfir henni. Maður sem hún vissi ekkert hver var.“ Magdalena segir að henni hafi verið illa brugðið. Það hafi runnið upp fyrir henni að leigusalinn hefði getað komið inn til hennar hvenær sem var. Hann hefði getað verið inni hjá henni þegar hún var ekki heima. Hvað vissi hún? Það var að minnsta kosti enginn grundvöllur fyrir trausti.Komin í skjólÉg spyr þær mæðgur hvort margir í kringum þær hafi svipaða reynslu af íslenskum leigusölum. Þær segja mér að margir Pólverjar sem þær þekki hafi slæma reynslu af leigusölum. Magdalena bendir á að hún þekki til dæmis engan sem hafi fengið tryggingu borgaða tilbaka. Leigusalar finni leið til að borga ekki. Margir lendi í því að leigusalar fari að hafa óeðlileg afskipti af lífi þeirra eins og að banna leigjendum að fá gesti heim. Lucyna bendir á að ef leigjandi sé að borga leigu eigi hann rétt á að fá gesti heim og lifa bara eins og manneskja, því hann sé að borga fyrir það. Hún tekur undir með Magdalenu að oft sé mjög illa farið með útlendinga á íslenskum leigumarkaði. Það er því augljós léttir fyrir Magdalenu að vera komin í íbúð hjá Bjargi, þar sem leigjendur hafi rétt á að gera íbúðina að sinni; mála, hengja upp myndir og fá gesti. En það sem Magdalenu finnst mikilvægast er að þar býr hún við öryggi. „Það er enginn að fara að henda manni út“ segir hún „eða banna manni að fá gesti eða ganga inn á mann á kvöldin!“ „Þær eru komnar í skjól“, segir Lucyna, sem er augljóslega verulega létt og þakklát fyrir nýjar aðstæður í lífi dóttur sinnar og barnabarns. Þetta eru orð að sönnu. Eftir að heyra af reynslu Magdalenu á íslenskum leigumarkaði er það ágætis lýsing að Bjarg veiti tekjulágum fjölskyldum skjól frá erfiðum aðstæðum á íslenskum leigumarkaði.
