Stjórn Eflingar stéttarfélags gerir athugasemdir við ummæli Finnbjörns Hermannssonar, forseta Alþýðusambands Íslands, um niðurstöður könnunar Vörðu um stöðu launafólks. Könnunin sýnir að 30% launafólks upplifir verulega erfiðar efnahagslegar aðstæður. Stjórn Eflingar gagnrýnir forseta ASÍ fyrir að beina sjónum frá kerfislægum orsökum stéttaskiptingar og misskiptingar á vinnumarkaði og leggja ábyrgð á einstaklinga, innflytjendur og menntunarstig þeirra. Efling minnir á mikilvægi kjarasamninga, sérstaklega flatra krónutöluhækkana, til að bæta kjör launafólks og draga úr misskiptingu.
Ályktun stjórnar Eflingar, samþykkt á fundi 2. október 2025.
Stjórn Eflingar stéttarfélags gerir athugasemdir við málflutnings Finnbjörns Hermannssonar, forseta Alþýðusambands Íslands, vegna niðurstaðna könnunar Vörðu um stöðu launafólks á Íslandi. Könnunin var birt í gær, 1. október, og leiðir í ljós að 30% launafólks upplifa verulega erfiðar efnahagslegar aðstæður á meðan að 70% hafa það gott.
Í viðtali við mbl.is segir forseti ASÍ, spurður út í niðurstöður könnunar Vörðu, „marga þætti aðra en launamun orsaka það að 30% af launafólki búi við skort“. Hann segir að tryggja þurfi að menntun innflytjenda sé metin að fullu. Forseti ASÍ nefnir einnig skort á íslenskukunnáttu og segir til viðbótar að innflytjendur hafi ekki svokallað tengslanet: „Íslenskukunnátta er náttúrulega stór þáttur. Síðan eru tengslanet og tengslakerfi sem er í kringum Íslendinga en ekki í kringum þá. Vegna þess að það er staðreynd að fólk fær yfirleitt betri störf í gegnum tengslanet en í gegnum auglýsingar“. Þetta leiði til þess að innflytjendur sem hópur séu „meira útsettur fyrir láglaunuðum störfum þrátt fyrir háskólamenntun“.
Stjórn Eflingar gagnrýnir vitundarleysi um eðli stéttaskiptingar sem birtist í ummælum forseta ASÍ. Í stað þess að viðurkenna að erfið staða verkafólks á íslenskum vinnumarkaði er tilkomin vegna kerfislægra þátta, líkt og kröfu atvinnurekenda um ódýrt vinnuafl til að knýja áfram hjól atvinnulífsins, leitar hann í yfirborðskenndar og villandi greiningar. Samtök atvinnulífsins hljóta að fagna skoðunum forseta ASÍ sem leysir atvinnurekendur undan ábyrgð á ólíðandi ástandi og varpar henni þess í stað á opinber kerfi og einstaklingsbundna þætti, eins og menntunarstig.
Forseti ASÍ virðist ekki meðvitaður um að markmið þeirra atvinnurekenda sem hafa aðflutt fólk í vinnu er að hámarka gróða sinn á kostnað launa vinnuaflsins. Til þess er þaulreyndum og markvissum aðferðum beitt: Kerfi eru útbúin sem gera mikinn innflutning á vinnuafli mögulegan til þess að halda launum verkafólks niðri. Verkafólk er látið vinna á óeðlilega miklum vinnuhraða til að hámarka arðsemi fyrirtækjanna. Verkafólk er látið vinna við mikla undirmönnum til að lækka launakostnað, og fólki er sagt upp ef að það gerir sig líklegt til að leita leiða til að bæta aðstæður sínar og vinnufélaga sinna á vinnustað.
Félög háskólamenntaðra leggja svo sitt af mörkum til að viðhalda ömurlegu ástandi með því að láta sem eina viðurkennda leið fólks til að öðlast efnahagslegt öryggi sé að feta menntaveginn. Stjórn Eflingar gagnrýnir að forseti ASÍ skuli með afstöðu sinni taka undir málflutning BHM og annara fulltrúa menntastéttanna, málflutning sem notaður er markvisst til að beina sjónum almennings frá afleiðingum þess arðránskerfis sem vinnuaflið þarf að búa við.
Stjórn Eflingar lýsir yfir vonbrigðum yfir því að málflutningur samninganefnda félagsins og þess hugrakka verkafólks sem leitt hefur kjarabaráttu almennings á Íslandi með verkfallsaðgerðum á höfuðborgarsvæðinu skuli ekki hafa náð eyrum forseta ASÍ. Sú skylda hvílir á forystu ASÍ að horfast heiðarlega í augu við þann mikla vanda sem verkafólk stendur frammi fyrir vegna stéttaskiptingar og misskiptingar í íslensku þjóðlífi.
Forseti ASÍ talar með yfirborðskenndum hætti um grafalvarleg vandamál sem spretta af ágöllum í þjóðfélagsgerð okkar. Stjórn Eflingar bendir á að staða aðflutts verkafólks er ekki tilviljun eða tilkominn vegna skorts á íslenskukunnáttu eða tengslanets. Staðan er rökrétt niðurstaða þess efnahagskerfis sem við búum við, sem nærist á stéttaskiptingu og misskiptingu.
„Við verðum að fara að taka okkur á vegna þess að í þessu fólki er svo mikill auður sem við erum að vannýta. Það yrði ávinningur fyrir íslenskt samfélag að taka á þessu, þó að hún sé eitthvað frábrugðin okkar menntun þá getur hún verið menntun sem nýtist,“ segir forseti ASÍ enn fremur í samtali við mbl.is. Stjórn Eflingar spyr hvort forseti ASÍ líti ekki á vinnu okkar í verkamannastörfum sem ávinning fyrir samfélagið?
Stjórn Eflingar, mönnuð fulltrúum vinnuafls höfuðborgarsvæðisins sem telja hátt í 30.000 meðlimi, minnir að lokum á að ASÍ er samband stéttarfélaga á almenna markaðnum. Stéttarfélög hafa það meginhlutverk að gera kjarasamninga við atvinnurekendur, og það er í gegnum farsæla kjarasamningagerð sem stéttarfélög hafa náð sínum árangri í gegnum árin. Niðurstöður Kjaratölfræðinefndar sýna með skýrum hætti að skilvirkasta leiðin til að auka kaupmátt allra láglaunastétta íslensks vinnumarkaðar er í gegnum kjarasamninga þar sem samið er um flatar krónutöluhækkanir fremur en prósentuhækkanir, og um sérstakar hækkanir hjá lægst launuðustu hópunum.
Eftir mikinn árangur sem náðist með leið flatra krónutöluhækkana í kjaralotunni 2019-2020 hefur það verið helsta markmið stéttarfélaga háskólamenntaðra og hálaunahópanna innan ASÍ að koma í veg fyrir að áfram verði samið með þeim hætti. Eina rökrétta ályktunin sem hægt er að draga af niðurstöðum könnunar Vörðu er að halda beri áfram á braut krónutöluhækkana. Það er miður að forseti ASÍ skuli taka þátt í að afvegaleiða umræðuna þegar kemur að baráttunni gegn misskiptingu í íslensku samfélagi.