Zwolniona podczas rozmów dotyczących praw pracowniczych
20 sierpnia 2021 Icelandair niespodziewanie zwolnił przedstawiciela związku zawodowego Efling, Ólöf Helgę Adolfsdóttir zatrudnioną w dziale obsługi naziemnej na lotnisku w Reykjaviku. Do zwolnienia doszło, gdy Ólöf była w trakcie rozmów z firmą. Przez cały ten okres, dyskusje odbywały się pod nadzorem prawnika oraz pracowników biura Eflingu. Rozmowy dotyczyły zmian struktury organizacyjnej i zakresu obowiązków personelu. Ólöf dbała o prawa i interesy swoich kolegów.
Obdarzona zaufaniem przez współpracowników i jej związek
Ólöf jest przedstawicielem związkowym działu obsługi naziemnej od 2018 roku. Cieszy się szacunkiem i zaufaniem wśród współpracowników. Ólöf była zatrudniona jako jedyna kobieta w grupie około10 pracowników. W firmie pracowała od 2016 roku. Zasiada również w zarządzie Eflingu.
Ólöf, jak każdy przedstawiciel związkowy objęta jest ochroną przed zwolnieniem. Wymówienie stosunku pracy z powodu jej działalności jako przedstawiciela związkowego jest niezgodne z prawem. Gdyby zwolnienie nastąpiło w związku z innymi okolicznościami musiałoby być odpowiednio uzasadnione. W przypadku zwolnienia Ólöf takie przesłanki nie występują.
Oskarżona o bezpodstawne „naruszenie zaufania”
20 sierpnia Ólöf otrzymała telefon od swojego przełożonego. Podczas rozmowy telefonicznej dowiedziała się, że została zwolniona z powodu „naruszenia zaufania” i poproszono ją, aby nie wracała już do pracy. Jej dostęp do poczty e-mail i wewnętrznej sieci firmowej został natychmiast zamknięty.
Tego samego dnia i ponownie, w poniedziałek 23 sierpnia przełożony Ólöf zorganizował zebranie z pracownikami, podczas którego Ólöf, pod jej nieobecność została oskarżona o „poważne naruszenie zaufania w miejscu pracy”. Przedstawiono to jako powód jej zwolnienia. Jest to poważne i zniesławiające oskarżenie. Współpracownicy Ólöf zeznali na piśmie, że dokładnie te słowa zostały użyte podczas zebrań.
Żaden zarzut naruszenia zaufania – nie został nigdy uzasadniony
W wypowiedzeniu podpisanym przez kierownika, które Ólöf otrzymała, po wcześniejszym ustnym powiadomieniu, nie podano powodu zwolnienia. W wywiadzie przeprowadzonym 27 sierpnia, na temat przyczyny zwolnienia, nie podano żadnych wyjaśnień dotyczących rzekomego naruszenia poufności, mimo że wyraźnie o to poproszono. Zamiast tego odbyła się, niemająca związku ze sprawą dyskusja na temat usprawnienia komunikacji interpersonalnej ze współpracownikami. Żaden z pracowników nie potwierdza zaistnienia problemu.
Icelandair nie udzielił żadnych wyjaśnień dotyczących jakichkolwiek błędów w pracy Ólöf, ani naruszenia przez nią zaufania. Ólöf nigdy w swojej karierze w Icelandair nie otrzymała nagany ani żadnego ostrzeżenia, związanego z ryzykiem utraty pracy.
Błędne ogłoszenie, że Ólöf nie jest przedstawicielem związkowym – odniesienie do nieistniejących wymogów formalnych
Icelandair ogłosił, że Ólöf nie podlega ochronie przed zwolnieniem jako przedstawiciel związkowy, ponieważ nigdy formalnie nie ogłoszono odnowienia jej kadencji, która trwa dwa lata.
W islandzkim prawie i umowach zbiorowych nie ma żadnych wymagań dotyczących określonej formy poinformowania pracodawcy o powołaniu przedstawiciela związkowego. W Eflingu, nie ma obowiązku wysłania pisma o przedłużeniu kadencji przedstawiciela związkowego, jeśli osoba kontynuuje pracę na swoim stanowisku z wyraźnym mandatem od swoich współpracowników.
Pracownicy działu obsługi naziemnej potwierdzili, że Ólöf pełni funkcję przedstawiciela związkowego ze swoim mandatem nieprzerwanie od 2018 roku.
Firma umieściła Ólöf na liście jako przedstawiciela związkowego i tak się do niej zwracano
W okresie, w którym Icelandair obecnie twierdzi, że firma nie wiedziała, o pełnionej przez Ólöf funkcji, w komunikacji mailowej zwracano się do niej, jako do przedstawiciela związkowego; w wewnętrznej sieci firmy również widniała jako przedstawiciel związkowy, ponadto w ostatnich miesiącach była zaangażowana w aktywne rozmowy dotyczące praw pracowniczych. Zebrane materiały potwierdzają powyżej przedstawione stanowisko.
Twierdzenie, że firma Icelandair nie wiedziała o funkcji Ólöf jako przedstawiciela związkowego, jest nie zgodne z prawdą. Prawnik Eflingu wezwał Icelandair do przedstawienia całej korespondencji e-mail pomiędzy Ólöf a przedstawicielami firmy, gdzie widnieją jawne dowody potwierdzające, że firma wiedziała o pełnionej przez Ólöf funkcji. Nie otrzymano odpowiedzi na to wezwanie.
Icelandair twierdzi, że sama Ólöf oświadczyła, że nie pełni już funkcji przedstawiciela związkowego. Ólöf nie złożyła takiej deklaracji i nie ma na to żadnych materiałów dowodowych ani zeznań.
Firma zarejestrowała Ólöf jako przedstawiciela ds. bezpieczeństwa
Oprócz pozycji przedstawiciela związkowego, Ólöf pełniła także funkcję przedstawiciela ds. bezpieczeństwa (öryggistrúnaðarmaður). Przedstawiciele ds. bezpieczeństwa podlegają takiej samej ochronie przed zwolnieniem, jak przedstawiciele związkowi. Po nominacji Ólöf, firma Icelandair zarejestrowała swoją nominację na stanowisko przedstawiciela ds. bezpieczeństwa w Inspektoracie Bezpieczeństwa i Higieny Pracy (Vinnueftirlitið) w dniu 20 lutego 2020 r. zgodnie z przepisami ustawowymi i wykonawczymi.
Icelandair w przesłanej korespondencji twierdzi, że mandat Ólöf, jako przedstawiciela ds. bezpieczeństwa został anulowany, ponieważ obsługa lotniska została przeniesiona z Air Iceland Connect (Flugfélag Íslands) do Icelandair. Takie zmiany nie powodują anulowania mandatu rzecznika BHP. To rzekome anulowanie nie zostało nigdzie zgłoszone. Inspektorat Bezpieczeństwa i Higieny Pracy, Ólöf i innym przedstawiciele ds. bezpieczeństwa nie zostali wcześniej o tym poinformowani. Informacje ujawniono po wszczętym proteście w Icelandair przeciwko zwolnieniu Ólöf.
Ólöf pełniła swoje obowiązki jako przedstawiciel ds. bezpieczeństwa na lotnisku w Reykjaviku nieprzerwanie od lutego 2020 r., jak i w okresie wspomnianych zmian operacyjnych, i działała jako przedstawiciel w ostatnich miesiącach.
Wsparcie SA – zapomniana deklaracja
Konfederacja Islandzkich Przedsiębiorców (Samtök atvinnulífsins, SA) poparła Icelandair w zwolnieniu Ólöf. W rozmowie o przyczynach zwolnienia obecny był prawnik SA, który w imieniu Icelandair wystosował odpowiedzi do prawnika Eflingu. Halldór Benjamín Þorbergsson, dyrektor generalny SA, wyraził poparcie dla zwolnienia.
SA i Icelandair były stronami specjalnej deklaracji wraz z Islandzką Konfederacją Pracy (Alþýðusamband Íslands, ASÍ) i Islandzkim Stowarzyszeniem Załóg Kabinowych (Flugfreyjufélag Íslands, FFÍ), opublikowanej 17 września 2020 roku. Deklaracja wyraża zamiar poszanowania praw pracowników i pozytywnej interakcji między stronami rynku pracy. W oświadczeniu czytamy:
„Icelandair stwierdza, że dla przyszłości firmy konieczne jest poszanowanie związków zawodowych i niezależnych praw jej pracowników do negocjacji zbiorowych, gwarantując spokój wokół działalności firmy, podczas obowiązywania umów i poszukiwania rozwiązań w zakresie negocjacji pracowniczych. Strony dołożą starań, aby utrzymać dobrą współpracę i wniosą wkład w odzyskanie i wzmocnienie zaufania między nimi.”
Trudno więc zrozumieć, jak bezpodstawne zwolnienie przedstawiciela związkowego w trakcie dyskusji na temat praw pracowniczych wskazuje na chęć współpracy ze związkowcami.
Chęć powrotu do pracy – żądanie wycofania zwolnienia wysłane do prezesa Icelandair
Prawnik Eflingu wystosował oficjalne pisma w imieniu Ólöf do Icelandair datowane na 1 i 13 września, w których firma jest wezwana do wycofania jej zwolnienia. We wspomnianych pismach zostały udzielone szczegółowe odpowiedzi na zarzuty firmy biorąc pod uwagę obowiązujące prawo i niepodważalne dowody na bezzasadność zarzutów. Została także wyrażona przez Ólöf chęć powrotu do pracy oraz jej gotowość do zażegnania wszelkich sporów. Prawnik SA udzielił odpowiedzi 1 października, w której odrzucił wniosek.
Ładowacze na lotnisku w Reykjaviku w pełni poparli Ólöf. Podpisali i wysłali deklarację do Bogi Nils Bogasona, dyrektora generalnego Icelandair, w którym domagają się wycofania zwolnienia Ólöf. Deklaracja przypomina również o przysługującym pracownikom prawie do ochrony swoich interesów i uczestniczenia w związkach zawodowych bez konieczności zwolnień lub gróźb. Firma nie odpowiedziała na wysłaną deklarację.
Szerokie poparcie – dyskusja w ruchu związkowym Zarząd związku zawodowego Efling omówił sprawę i zadeklarował pełne poparcie dla Ólöf. Sprawa została również omówiona na posiedzeniu komitetu centralnego ASÍ 15 września. Sprawa Ólöf i kampania obsługi portów lotniczych w Reykjaviku zostaną omówione na posiedzeniu Rady Nadzorczej Eflingu (trúnaðarráð) 16 września. Na posiedzeniu podjęto uchwałę, którą Sólveig Anna Jónsdóttir, przewodnicząca Eflingu wysłała prezesowi Icelandair, Bogi Nils Bogasonowi 20 września. Bogi odpowiedział 30 września odmawiając wycofania wypowiedzenia.